"Wielki Kraków" w MHF

Autor: Marta Sinior

4 Czerwiec 2007

Artykuł na: 4-5 minut

Muzeum Historii Fotografii w Krakowie zaprasza na wystawę fotografii pod tytułem "Wielki Kraków". Ekspozycja jest próbą przedstawienia rozwoju architektonicznego miasta na przestrzeni lat 1909-1939. Nazwa wystawy została zaczerpnięta z hasła z początku XX wieku, które miało symbolizować nowy etap w rozwoju Krakowa po przyłączeniu w latach 1910-1915 sąsiadujących gmin.

Poniżej publikujemy teskt dostarczony przez organizatorów wystawy:

Wymyślone przez urzędników miejskich hasło "Wielki Kraków" zostało jednak odebrane przez część mieszkańców jako zadęcie, które stało się nawet przedmiotem drwin i satyrycznych publikacji. Faktycznie przyłączano do wysoce zurbanizowanego obszaru jakim był ówczesny Kraków tereny wiejskie, które na pewno automatycznie nie czyniły miasta "wielkim".

W rozpisanym konkursie na zagospodarowanie nowo przyłączanych terenów zwyciężyły rozwiązania mało rewolucyjne, które nie zmieniały zasadniczo charakteru zabudowy. Zaproponowano w nich budowę "miasta ogrodu" nawiązującą do koncepcji angielskiego teoretyka Ebenezera Howarda, który zresztą w 1912 roku odwiedził Kraków. Duża ilość zieleni i willowy charakter zabudowy, były niewątpliwie ciekawą propozycją, jednak odbiegającą od skojarzeń jakie pojawiały się przy okazji propagowanego hasła. Tego typu myślenie urbanistyczne zostało zrealizowane jeszcze przed wybuchem I wojny światowej na terenie Salwatora, gdzie powstało niezwykle urokliwe, położone wśród zieleni ogrodów, osiedle willowe.

Sony A7R V + Cashback 1800 zł

20 985 zł

Nikon Z8 - RATY 20x0%

17 849 zł

Canon EOS R5 - RATY 20 x 0%

14 999 zł

SONY A7 IV + Cashback 1300 zł

11 799 zł

Canon EOS R6 Mark II - RATY 20x0%

11 495 zł

Budynek Komunalnej Kasy Oszczędności przy placu Szczepańskim 5, fot. autor nieznany

W okresie międzywojennym architekci i urbaniści skupieni w Biurze Regulacji zaczęli realizować szereg koncepcji zagospodarowania przyłączonych terenów, które w sumie mogą zasłużyć na nazwę prawdziwego "Wielkiego Krakowa". Symbolem tych działań było zagospodarowanie terenów po dawnej kolei obwodowej gdzie wytyczono Aleje Trzech Wieszczów. Powstała tam reprezentacyjna zabudowa z monumentalnymi gmachami Muzeum Narodowego, Biblioteki Jagiellońskiej czy Akademii Górniczej.

Nowo utworzone dzielnice Krakowa długo zachowały swój podmiejski - rustykalny charakter, chociaż i one stopniowo zmieniały się. Począwszy od lat 20. XX wieku powstawała zabudowa w ciągach ulic Lea i Królewskiej a także alei 3 Maja, przy końcu której stworzono kameralne osiedle Cichy Kącik. Chlubny wyjątek stanowił wytyczony na północnym skraju Parku Krakowskiego - Plac Inwalidów otoczony reprezentacyjnymi budynkami mieszkalnymi.

Monumentalna zabudowa w międzywojennym Krakowie pojawiła się także w obrębie Plant i na obszarach między pierwszą, a drugą obwodnicą. Na tych terenach, z powodu małej ilości pustych działek musiano dokonywać wyburzeń. Jednak również w tym wypadku, poprzez śmiałe założenia projektów, udawało się nadać niektórym ulicom metropolitalny charakter. Takie zmiany pojawiły się przy ulicy Basztowej, gdzie powstały gmachy "Feniksa" oraz Banku Polskiego, i w rejonie ulicy Wielopole, gdzie zdominowały okolicę budynki przebudowanej Poczty Głównej, Pałacu Prasy i Banku PKO.
Śmiałe a nawet kontrowersyjne rozwiązania pojawiły się również na Starym Mieście. Przy Placu Szczepańskim powstał "drapacz chmur" - siedmiopiętrowy budynek Komunalnej Kasy Oszczędności a przy Rynku Głównym modernistyczny "Dom pod Kominami" - siedziba "Feniksa".

Cichy Kącik, ulica Pększyc- Grudzińskiego, fot. Stanisław Mucha, 1938

Wystawa jest próbą przedstawienia rozwoju architektonicznego miasta na przestrzeni lat 1909-1939. Obok śmiałych planów zagospodarowania miasta pojawia się rzeczywistość nieco prowincjonalnego miasta. Zdjęcia monumentalnych budowli sąsiadują z widokami pustych przestrzeni z wytyczonymi zarysami przyszłych ulic.
Otwartym pozostaje pytanie, czy na fotografiach widzimy "Wielki Kraków"?

Autorzy i kuratorzy wystawy: Marek Maszczak, Magdalena Skrejko.

Wystawa Wielki Kraków

12 lipca - 29 października 2007
Wernisaż: środa, 11 lipca 2007 godzina 12

Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie
ul. Józefitów 16 30-045 Kraków
tel.: (+48 12) 634-59-32, fax: 633-06-37
e-mail: foto@mhf.krakow.pl

Galeria czynna: śr. - pt: 11.00 - 18.00, sb - nd: 10.00 - 15.30
Wstęp na wystawy bilet normalny: 5 zł., ulgowy: 3 zł., grupowy: 2 zł.
W każdą niedzielę wstęp wolny.